Kwaad

(waarschuwing: lange, lange tekst)

Het frame van dit blogbericht staat al meer dan 2 maanden in mijn Simplenote notities, aangemaakt op 29 januari. In de periode dat er een aantal ongevallen gebeurde waar ik verschrikkelijk kwaad van werd, machteloos en kwaad. In mijn nota’s staat een aantal ideeën, een aantal links. Het is nu “niet meer van toepassing”, de ongevallen zijn gebeurd, de commotie is gaan liggen, de mensen zijn het vergeten. Behalve de families en vrienden en kennissen en schoolgenoten van de slachtoffers.

Eigenlijk schrijf ik niet zo graag dit soort dingen, omdat de discussie achteraf erover me heel moe maakt, en ik daar ook geen zin in heb. Maar toch, dit blijft in mijn hoofd hangen, want uiteindelijk is “niet van toepassing” ook niet van toepassing, want er vallen verschrikkelijk veel verkeerslachtoffers, al decennia lang, en veel verbeteren doet het niet. Het is dus altijd van toepassing.

Elk ongeval met een fietser en een vrachtwagen is een “dodehoekongeval”, toch? Zo worden die toch allemaal geparkeerd? En dan wordt de aanrijdende vrachtwagenchauffeur bijna een heilige en amai die mens die moet daar ook mee leven voor de rest van zijn leven, en dan is de fietser (het is een fietsertje, dat de aanleiding is tot dit blogbericht) al snel de onbesuisde waaghals die geen gevaar kent, de verkeersregels ook al niet, volledig in het zwart gekleed is en geen verlichting heeft. En je ziet, het scheldwoord fietsterrorist is niet veraf meer.

Hieronder werk ik het frame van mijn concept van blogbericht verder uit. Bericht van 29 januari 2024. Wellicht ga ik er niet veel aan actualiseren, dat is niet nodig, want er is niks veranderd ondertussen, er zijn alleen maar meer slachtoffers gevallen en meer mensen die in de auto kruipen omdat het openbaar vervoer hen in de steek laat, geen verbeteringen aan de infrastructuur, geen regulering op enigerlei wijze van het vrachtverkeer, geen striktere controle op alcoholgebruik, enzovoort.

Kwaad

Zondag ging ik nog eens buiten fietsen. Dat was lang geleden. Eindelijk weer tussen de akkers en de weiden, de bossen en het water. Een reiger zien wegzeilen.

De typische geur van de melkveebedrijven ruiken. De lieflijke snok aan uw lijf voelen als een dikke auto je passeert op een moordstrookje. Zoef! Iew. Creepy.

Als je dit nooit gedaan hebt, op zo’n smal moordstrookje fietsen op een steenweg met druk verkeer, dan weet je niet hoe dat voelt, dat voorbij vlammen van die auto’s, camionetten en vrachtwagens aan minstens 70km/u. De ene al breder dan de andere. De ene als sneller dan de andere. De ene al dichter dan de andere. Meegezogen worden door de gecreëerde wind. Een duw krijgen door de gecreëerde wind. Het is beangstigend, het is intimiderend. We noemen ze niet voor niets “moordstrookjes”.

Deze verkeersregel schijnen weinig automobilisten te kennen, hij wordt onwaarschijnlijk veel genegeerd:

Er zijn een paar regels die je in gedachten dient te houden bij het voorbijsteken van een fietser. Zo moet je:

• binnen bebouwde kom: minstens 1m zijdelingse afstand te bewaren bij het inhalen;
• buiten bebouwde kom: minstens 1,5m zijdelingse afstand te bewaren bij het inhalen;
• in een fietsstraat: achter de fietser blijven. Je mag deze dus niet inhalen.

Indien je deze afstand niet kan garanderen, moet je achter de fietser blijven of mag je gebruik maken van de gelijkgrondse berm indien dit geen andere weggebruikers hindert. (bron)

Wordt zo vaak met de voeten getreden: als twee auto’s elkaar kruisen net waar jij fietst, wordt er niet vertraagd. De witte lijn wordt genegeerd. Je wordt echt rakelings voorbijgereden. Zo heeft de linkerarm van Meneertje Mertens al een paar keer kennis mogen maken met een zijspiegel van een auto. Veel nipter kan je het niet hebben.

Van de baan gereden worden door een tegenligger op een smal wegje met diepe, zachte bermen. Er zijn straten die ik daarvoor vermijd, omdat het schering en inslag is, het is echt verschrikkelijk angstwekkend om een auto aan volle snelheid recht op je af te zien komen. Of op een tweevaksbaan op een moordstrookje fietsen, en een tegenligger steekt een andere tegenligger voorbij net waar jij fietst. Zo angstwekkend.

Als fietser geldt de regel dat je zoveel mogelijk rechts van de weg moet fietsen. Sommige automobilisten vinden dat dat inhoudt dat je in de goot of berm moet fietsen. Maar dan heb je geen uitweg meer als je toch rechts moet uitwijken voor een automobilist die je te dicht passeert, dus probeer ik defensief te fietsen en toch wat afstand te houden van goot/trottoir/berm. Wordt je niet altijd in dank afgenomen.

Soit, genoeg gezeurd over alles wat je meemaakt als fietser, ik kan nog láng doorgaan met allerlei verhalen. Terug naar waar ik startte.

Bij een ongeval in Willebroek waarbij een fietsertje van 11 jaar doodgereden werd door een vrachtwagen. Geklasseerd als dodehoekongeval, ik heb nooit begrepen waarom en nergens ook een deftige uitleg gelezen. Kort daarop (het was een kwestie van dagen) werd in dezelfde gemeente een meisje van 17 op een e-step doodgereden door een vrachtwagen.

En ik was zo kwaad. Zó kwaad, echt waar. Al die ongevallen, vinden we dit normaal? Hoe lang gaan we dit nog tolereren? Waarom duurt alles zo lang? Deze brief van Fietsbult aan toenmalig minister van verkeer Ben Weyts (die zich ondertussen onledig houdt met het verder vermangelen van ons onderwijs) dateert van 6 jaar geleden. 6 jaar geleden! Zes! Is er ondertussen iets veranderd? Mwah. Ik weet het zo nog niet. En ondertussen rijden we onbewogen voorbij aan de vele borden met naam en leeftijd van verongelukte kinderen en jongeren.

En toen was ik ook kwaad, die zes jaar geleden, om Nikita, die doodgereden werd door een vrachtwagen op een kruispunt van de Antwerpsesteenweg met de Orchideestraat in Oostakker. Er werden daarna wat “quick wins” uitgevoerd op het kruispunt, waarvan het nut me niet echt duidelijk was. Zes jaar later is het kruispunt heringericht. Nee, niet “is”. Ze zijn nog bezig, met het herinrichten van het kruispunt. Hoe lang hebben die werken geduurd? Een jaar of twee? Met veel files, met veel extra gevaarlijke toestanden voor fietsers. Vier jaar na de dood van Nikita is men gestart (ongeveer, denk ik, maakt niet zóveel uit). Zes jaar later zijn de werken nog steeds niet klaar. Waarom? Waarom gaat dit alles zó traag? Hoe voelt dat voor de ouders, voor het gezin, voor de familie, voor de vriendinnen van Nikita?

Lees ook eens het opiniestuk dat de reactie van dezelfde RTV van de links hierboven postte over doden in het verkeer. Knap vond ik dat helemaal terecht, en gedurfd. Meer van dat!

Wist je dat sedert 1972 80.000 Belgen omkwamen in het verkeer? Dat dat ongeveer even veel is als het aantal inwoners van Hasselt? (bron) Dat dat even veel is als het aantal Belgische slachtoffers van WOII? (bron) Vind je het normaal dat wij dat normaal vinden? Want zo is dat. Wij vinden dat normaal. We zijn bang om neer te storten met een vliegtuig, maar er vallen veel meer doden in verkeersongevallen dan in vliegtuigcrashes. En we stappen elke dag onbezorgd in de wagen. We zijn verontwaardigd (en terecht) om terreurdoden, maar waarom zijn we niet verontwaardigd over het veel grotere aantal verkeersdoden?

En dan nog hè, het verdraaien van feiten in de pers, het verzachten van de taal als het gaat om verkeersongevallen, het pure victim blaming, ik krijg er het schijt van, echt. Dat meisje van 17 waarover ik het had hierboven, ze slaagden er in de pers in om haar “een jonge vrouw” te noemen. Een meisje van 17 is een meisje van 17. Punt. Je moet die niet proberen voorstellen als een jonge vrouw.

En dat victim blaming. Alles wordt de verantwoordelijkheid van de “zachte weggebruiker”. De mushy, squeezable weggebruiker. Zoals dit soort tekeningetjes op Facebook. Maar je kan gelijk de tekst eronder lezen, die verwoordt perfect wat ik hier ook van vind.

Hoeveel ongevallen waarbij fietsers doodgereden worden door vrachtwagens, worden onterecht weggezet als dodehoekongeval? Ongevallen waarbij de chauffeur duidelijk heeft kunnen zien dat er een fietser reed op het fietspad, maar onaandachtig was en die gemist heeft? Ongevallen waarbij een fietser wacht voor het rood licht, er een camion komt naast staan? Waarbij de fietser TERECHT denkt dat hij gezien is door de chauffeur? Echt, pissig word ik hiervan.

Of hier, nog eentje. Het kleine meisje op het fietspad tussen de camions. Hoe wordt daarop gereageerd? “Welke ouder laat zijn kind daar alleen fietsen”. Mannekes, deze foto is gefotoshopt. Je ziet zelden kinderen alleen fietsen. Dat doen we al lang niet meer, we zijn niet zot.

Of nog eentje, “gelukkig draagt ze een helm”. Net alsof een fietshelm, fluo kleding en andere veiligheidsmaatregelen de verkeersongevallen gaan uitroeien. Niks tegen de helm en de fluo kleding hè (allez ja, ik heb er wel iets tegen maar dat is dan weer een ander verhaal), maar tegen een camion die over je rijdt of een klap met een auto aan 70 km/u halen die niet veel uit.

Want dat andere verhaal is er ook nog, dat die helm en fluo kleding ervoor zorgen dat een automobilist minder voorzichtig rijdt, en zo net meer ongevallen met fietsers veroorzaakt. En dan ga ik nog voorbij aan het feit dat de infrastructuur vaak de oorzaak is van ongevallen. Maar ik kan niet op alles ingaan, deze tekst wordt zo al lang genoeg.

Laat ons eens eerlijk zijn. De “jeugd van tegenwoordig” wordt verweten dat ze niet meer buiten spelen en dat ze altijd op hun schermpjes bezig zijn. Dat ze door overbezorgde ouders overal naartoe gereden wordt. Maar hoe komt dat? Ze kúnnen niet meer buiten spelen, ze kunnen ook niet meer alleen naar school, en dat schermpje, dat is de veiligste optie. Ja, toch? Omdat het verkeer ons leven compleet overgenomen heeft. Omdat ik een randdebiel lijk omdat ik geen rijbewijs heb. Omdat kinderen niet meer mógen op straat spelen! Te gevaarlijk, teveel lawaai. Maar hola pola, het zijn toch zo’n kasplantjes want ze spelen niet meer buiten en ze fietsen/stappen niet meer naar school. Zucht.

En met de bus naar school? De perikelen bij De Lijn helpen daar niet bij. Het meest recente vervoersplan, ja, het kan voor sommige mensen beter zijn, maar globaal gezien lijkt het me geen verbetering. Het is een besparing, punt. Kinderen die niet meer naar school kunnen met de bus omdat ofwel de halte thuis of de halte aan de school afgeschaft is. Dan komt de opmerking: ze kunnen toch te voet of met de fiets naar de halte. Euh, alle redenen waarom mensen hun kinderen niet te voet of met de fiets willen laten gaan, staan hierboven al.

Er zouden betere aansluitingen zijn tussen De Lijn en de NMBS, al iets van gemerkt? Niet veel, denk ik. En de NMBS, hoe staat die ervoor? Met verouderde treinen en stations? Met een groot gebrek aan personeel? Met vertragingscijfers die goed lijken omdat ze er de afgeschafte treinen vantussen filteren?

Verrottingsstrategie, al járen. Wat zouden ze de NMBS en De Lijn toch graag privatiseren. Niet dat de voorbeelden in andere landen veel goeds beloven, maar toch.

De topvrouw van De Lijn doet een boekje open over de brakke toestand van het hele bedrijf De Lijn, door tekort aan financiering, waarop de bevoegde minister Peeters haar letterlijk een veeg uit de pan geeft, dat ze vooral niet moet zagen maar oplossingen bedenken.

Nog zo’n recente boutade: niet iedereen kan een bushalte voor zijn deur krijgen. Tja, waarom niet? Omdat dezer dagen alleen gedacht wordt in economische termen, en niet in sociale termen.

Maar, dat oplossingen bedenken vanuit de politiek, dat gaat vooral in negatieve zin. De topman van de NMBS zegt bijna letterlijk: er rijdt niemand met die treinen en bussen, schaf ze af! Nee, nee, nee, het moet de omgekeerde redenering zijn: hoe kunnen we ervoor zorgen dat de mensen terug op de bus en trein stappen? Want dat we nóg meer met de wagen gaan doen, dat is echt niet houdbaar meer. Niet enkel voor het milieu, ook voor het grote tijdsverlies in de eindeloze files.

In hun haat voor fietsers, snappen die haters dan niet dat al die fietsers de files net korter maken? Kan je je dat voorstellen dat in een stad als Gent, waar veel gefietst wordt, al die fietsers met de auto zouden rijden? Kan je je er iets bij voorstellen?

Mijn wederhelft zegt vaak: alle automobilisten zouden verplicht moeten worden een half jaar met de fiets te rijden, voor ze hun rijbewijs krijgen. Zodat ze wéten hoe het voelt om rakelings voorbijgereden te worden. Om een bestelwagen aan volle snelheid op je af te zien komen op een wegje waar je geen uitwijkmogelijkheid hebt. Om in de goot geduwd te worden door een passerende wagen. Om uitgescholden te worden dat je niet op het fietspad rijdt, dat er in realiteit onberijdbaar bij ligt, maar dat zie je niet vanuit je wagen.

Zo, dit is al lang en nijdig genoeg zeker? Dan heb ik het nog niet eens gehad over de twee wielertoeristen die de dood vonden op de motorkap van een personenwagen, bestuurd door een ladderzatte rotzak zonder rijbewijs en verzekering die veel te snel reed. De wielertoeristen viel niets te verwijten, ze fietsten op een verhoogd fietspad, telkens met 2 naast elkaar. Twee overleefden de gruwelijke klap niet, drie anderen moeten verder met de dood van hun vrienden op hun netvlies geëtst. Een ongeval om 11u in de voormiddag, met iemand die ladderzat was. Waar zijn de alcoholcontroles als je ze nodig hebt? De controles tout court op de weg? Alcohol, drugs, rijbewijs, verzekering, snelheidscontroles, controles op het naleven van het verkeersreglement… waar zijn ze? Want alleen zo, met controles en zware boetes, zal je al dat patsersgedrag kunnen afremmen. Dronken achter het stuur? Auto in de shredder, rijbewijs intrekken, levenslang verbod op autorijden. Ja, ik hoor de stemmen al. Jamaar, dan gaan ze dit, en dan gaan ze dat. Net als met dat puntensysteem voor het rijbewijs. Jamaar dit en jamaar dat. Of voor ISA in alle wagens. Jamaar dit en jamaar dat. Of voor dodehoekdetectie in alle vrachtwagens. Jamaar dit en jamaar dat. Juist gelijk dat die stickers zouden helpen. Komaan. Waarom hoor ik niet jamaar die dode kinderen, en jamaar die families, en jamaar alle leed dat veroorzaakt wordt?

Och ja. Ik had al besloten deze zondag hierover te schrijven, toen ik dit artikel tegenkwam: De auto heeft de samenleving ontwricht. En ja, ik ben het daarmee eens. Die actievoerders, dat zijn wél degenen die in de jaren 70 de Nederlandse overheid aanzetten tot een fietsvriendelijker beleid, waar we nu met bewondering en afgunst naar kijken. Maar het kan, ook daar, nog zoveel beter. Ja, ook ik vind dat de voetgangers en fietsers hun plaats op straat weer moeten claimen. Hoe lang kunnen we dat nog tolereren, dat we als voetganger verbannen worden tot een smal strookje van de weg? En hetzelfde voor de fietsers.

Eindigen doe ik met deze vrolijke noot die ik tegenkwam op Circulatieplan Gent op Facebook.

Verwante Berichten:

• De rare dingen die ik doe als fietser
• 2023 op Strava
• Week in beeld – week 50
• Terug naar Italië (4)
• Week in beeld – week 24